* Phóng viên: Tại sao anh lại chọn cái nghề “chơi cũng lắm công phu” này?

- Anh Tô Việt: Tôi vốn hay thích hội hè và đã có ý định tìm hiểu về vang từ khi còn trẻ. Tôi thú vị với 2 câu thơ của thi sĩ Pháp thế kỷ 19 Charles Beaudelaire: “Trong mỗi chai rượu vang có một linh hồn. Đêm đêm, linh hồn đó nhảy múa”. Lúc mới sang Pháp, tôi học Công pháp quốc tế. Trong lớp, các bạn tôi đều là con cái của các luật sư và bác sĩ giàu có. Gia đình các bạn thường có hầm rượu lớn. Tôi có cảm giác tôi đã mê tìm hiểu về vang từ lâu lắm rồi nên khi được tiếp xúc với nó, tôi như bị cuốn hút, muốn đi đến cùng. Tôi theo học khóa đào tạo chuyên gia thử nếm vang trong một năm. Khóa học dạy chủ yếu về lý thuyết nên tôi tự mày mò khám phá thêm.

Năm 2000, tôi theo học thầy Franc Thomas - chuyên gia thử nếm vang giỏi nhất châu Âu. Được học thầy giỏi cộng với đam mê, linh cảm mách bảo tôi là tôi đã đi đúng hướng.

* Trên thế giới hiện có bao nhiêu chuyên gia thử nếm vang?

- Không có thống kê chính thức nhưng ở Pháp có khoảng 4.000, trong đó số người được đào tạo không nhiều. Tuy sinh sau đẻ muộn nhưng Nhật Bản có đến 8.000 chuyên gia...

* Muốn được công nhận là chuyên gia thử nếm vang quốc tế cần có tiêu chuẩn gì?

- Trước hết phải có mặt trong một số cuộc thử nếm vang quốc tế. Ở Pháp tương đối có nhiều cuộc như vậy nhưng nổi tiếng là ở Maçon, Strasbourg; ở Bỉ là Bruxelles; Ý có Venice... Ngoài ra phải tham gia các cuộc thỉnh giảng, viết sách về văn hóa vang. Quan trọng hơn là phải có tên tuổi ở nước sở tại.

* Trong 3 bí quyết để trở thành một chuyên gia, “Ngửi” đóng vai trò như thế nào?

- Ngoài vị giác và xúc giác, khứu giác đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong khâu thẩm định vang. Một chuyên gia giỏi có thể “Ngửi” được đến vài trăm hương vị khác nhau, còn thường thường khoảng từ 10 đến 20 hương vị. Mỗi giống nho đều mang dấu ấn của từng vùng. Loại rượu Nero d’Avola mang hương vị núi lửa rất đặc trưng của đảo Sicile - Ý. Giống nho Merlot của Bordeaux, Pháp lại có hương vị đất sét pha sắt rất khó quên. Chỉ riêng giống nho Gewurztraminer ở vùng Alsace đã mang đến 750 hương vị khác nhau.

* Vào nhiều cửa hàng mua vang, tôi thường được khuyên mua loại càng lâu năm uống càng ngon. Có những chai giá khoảng 100.000 đến 200.000 đồng nhưng đều có mác AOC. Đánh giá như vậy đúng hay sai?

- Người VN nhận thức về vang còn khá mơ hồ. Nói đến vang Pháp thì họ chỉ coi vang Bordeaux và phải có mác AOC (Appellation d’Origine Controlée) mới là vang chính cống. Nói chung, vang có mác AOC thường có chất lượng cao được Cơ quan Kiểm nghiệm quốc gia (INAO) chứng nhận. Nhưng ở Pháp còn có rất nhiều loại vang “khét tiếng” tranh hùng với vang Bordeaux mà không cần mác AOC. Mỗi chai vang xuất xưởng vùng Mas de Daumas Gassac cũng có giá đến 120 euro (khoảng hơn 2 triệu đồng). Ý có loại Sassicaia nổi tiếng toàn thế giới với giá cả rất cao..

Khái niệm vang càng để lâu càng tốt chỉ đúng với loại Grand Cru. Vang Château Latour, một trong 5 loại vang Bordeaux nổi tiếng nhất, phải để từ 25-50 năm uống mới “phê”. Có thể để khoảng từ 5 đến 10 năm, tùy thuộc vào năm đóng chai cũng như độ ngon của nho. Thông thường, thời gian sử dụng cho vang trắng từ 2-3 năm, còn vang đỏ từ 3-5 năm kể từ khi đóng chai.

* Đang yên ấm ở Pháp, sao anh lại quay về quê hương?

- Trong huyết quản của tôi vẫn tuôn chảy dòng máu Việt. Tôi cho rằng tài của tôi ở Pháp chẳng là gì, trong khi đó nếu về VN tôi làm được nhiều việc hơn. Kể từ khi trở lại VN năm 2003, tôi đã tổ chức được nhiều cuộc hội thảo ở TPHCM và Hà Nội. Tham gia thỉnh giảng ở một số trường đại học như Bách khoa TPHCM, Cao đẳng Công nghệ thực phẩm TPHCM, Trường Du lịch khách sạn. Sắp tới, tôi sẽ cho ra cuốn từ điển về từ vựng vang và sách hướng dẫn về nhập khẩu vang.

* Cảm tưởng của anh khi nhận phần thưởng Pionnier Awards tại Philadelphia - Mỹ?

- Rất tự hào, vì tôi là người Việt Nam duy nhất trở thành chuyên gia thử nếm vang Quốc tế.